નવા ભારતનું નિર્માણ

નવા ભારતના નિર્માણ લક્ષી અત્યારસુધી જેટલા પણ પુનર્ગઠન સૂચવ્યા તે કોઈના કોઈ રીતે પ્રાચીન ભારતની લુપ્ત થયેલી મહાન વ્યવસ્થાઓને આધુનિક સમય મુજબ નવા રૂપમાં પુનર્જીવિત કરવાના હતા. પણ આ એવું પુનર્ગઠન છે જે સમયના વહેણ સાથે માનવજાતિના ઇતિહાસમાં પહેલીવાર પ્રક્ષેપિત થઈ રહ્યું છે. અસલમાં તેની જરૂર હંમેશાથી હતી, કૃષ્ણના જીવનમાં તેને સમજાવવાનો શ્રેષ્ઠ પ્રયાસ પણ થયો, પણ માનવજાતિ તેને પુરી રીતે સમજવા અને અપનાવવા અસમર્થ જ રહી. એ છે સંસારમાં સ્ત્રી-પુરુષ વચ્ચેના સંબંધો. આ સંપૂર્ણ વિષયને મેં મારા પુસ્તકના બે પ્રકરણોમાં તથા પ્રતિલિપિ પર મારી લઘુકથા શૃંખલા વિદેહી અને તેને સંલગ્ન લેખોમાં સમજાવ્યો છે. આ એક લેખમાં એ સમગ્ર વિષયનો આખરી નિષ્કર્ષ આપવામાં આવ્યો છે.

            પહેલા મૂળ વૈજ્ઞાનિક વાત એ જાણી લઈએ કે આપણું આજનું બ્રહ્માંડ દસ પરિમાણોનું બનેલું છે જેમાંથી ત્રણ નિર્માણ પામ્યા છે અને બાકીના સાત સમય અને અવકાશની ઉર્જામાં વિખેરાઈ ગયા છે. પણ એ દસેય પરિમાણો માનવશરીરમાં એકઠા થઇ ચુક્યા છે અને માનવશરીરે એ દસ પરિમાણોની ઉર્જાને પોતાના અંદર સાત પરિમાણોમાં સંકોચી લીધી છે જેને આપણે સાત ચક્રો કહીએ છીએ. આમ, માનવમાં રહેલો આત્મા દસ પરિમાણોનો છે જ્યારે તેનું શરીર માત્ર ત્રણ પરિમાણોમાં જ બન્યું છે. એટલે સ્ત્રી-પુરુષ વચ્ચે થતું આકર્ષણ અસલમાં દસ પરિમાણમાં હોય છે પણ જ્યારે તે એ આકર્ષણથી શરીરો દ્વારા મિલન કરવાની કોશિશ કરે છે ત્યારે તે મિલન શરીરોના ત્રણ પરિમાણો સુધી જ સીમિત રહે છે. આમ, સંભોગ પછી પણ સ્ત્રી અને પુરુષ બંનેના સાત પરિમાણો જેટલી ઉર્જા મિલન પામ્યા વગર જ રહે છે. જ્યારે નીચેના પ્રાણીઓમાં તેમનું શરીર તો ત્રણ પરિમાણમાં જ હોય છે, પણ તેમનો આત્મા દસ પરિમાણોથી ઘણા ઓછા પરિમાણોનો બનેલો હોય છે. એટલે તેમનો ત્રણ પરિમાણમાં થતો સંભોગ તેમના આત્માના ઓછા પરિમાણોને પણ વધુ સારી રીતે સંતૃપ્ત કરી શકે છે. આજ કારણ છે કે મનુષ્ય સિવાયના લગભગ દરેક પ્રાણી વર્ષમાં એક સમયગાળા દરમિયાન જ સંભોગ કરે છે અને આખું વર્ષ સંતૃપ્ત રહે છે, તો કેટલાક પ્રાણીઓ એવા પણ છે જે તેમના જીવનમાં માત્ર એક જ વાર સંભોગ કરે છે. કોઈ કીડા તો તેમના જીવનના પહેલા જ સંભોગથી એટલા સંતૃપ્ત થઈ જાય છે કે સંભોગ પૂરો થતાં જ મૃત્યુ પામે છે. પણ મનુષ્ય બારે માસ ચોવીસ કલાક અનેક પાર્ટનરો બદલીને આજીવન સંભોગ કરે તોપણ સંતૃપ્ત નથી થઈ શકતો. તે બળાત્કારો કરીને ફાંસીએ લટકી જવા તૈયાર થઈ જાય છે, તે અનેક પાત્રો સાથે વ્યભિચાર કરીને સમાજમાં અને અંતે તે પાત્રોમાં તિરસ્કાર પામી જાય છે, પણ સંતૃપ્ત નથી થતો. કારણકે દરેક વખતે તેના અંદર એ સાત પરિમાણો મિલન પામ્યા વગરના રહી જાય છે. આમ, મનુષ્યની સંતૃપ્તતા સંભોગમાં નહીં, આધ્યાત્મિક માર્ગે આત્મસાક્ષાત્કાર કરવામાં અને ત્યાંથી આગળ સમર્પિત દિવ્ય પ્રેમમાં ઓતપ્રોત થઈ જવામાં છે. એ નિર્મળ સમર્પિત પ્રેમ જેને આપણે ભક્તિ કહીએ છીએ તેજ મનુષ્યની સંતૃપ્તતા કે તેના મોક્ષનો માર્ગ છે.

            હવે, સંભોગ દરમિયાન મિલન પામતા સ્ત્રી-પુરુષના ત્રણ પરિમાણો પણ કેટલા પ્રમાણમાં એકબીજામાં ભળશે તે એ સ્ત્રી-પુરુષના આત્માની સ્થિતિ પર આધાર રાખે છે. આત્માની સ્થિતિ એટલે પહેલા ભાગમાં આપણે જે સમજ્યા હતા તે કે મનુષ્યનો આત્મા કયા ચક્ર પર સ્થિત છે. જેમ મનુષ્યનો આત્મા ઉપરના ચક્ર પર સ્થિત છે તેમ એ સંપૂર્ણ સત્યથી વધુ નજીક છે, મતલબ વધુ વિકસિત છે. જે મનુષ્યનો આત્મા પહેલા કે બીજા ચક્ર પર છે તેનો પ્રાણ ઓછો છે અને જે ચોથા કે છઠ્ઠા ચક્ર પર છે તે આત્માનો પ્રાણ વધુ છે. પ્રાણ મતલબ આત્મા કેટલો જાગ્રત છે તેનું માપ. એટલે જો પહેલા કે બીજા ચક્ર પર રહેલો પુરુષ ચોથા ચક્ર પર રહેલી પોતાની પત્ની સાથે સંભોગ કરશે તો એમાં તે પુરુષનો સમગ્ર પ્રાણ સ્ત્રીના પ્રાણ સાથે એક થઈ જશે, પણ સ્ત્રીનો સમગ્ર પ્રાણ પુરુષના પ્રાણથી એક નહીં થઈ શકે. કારણકે તે પુરુષના પ્રાણ કરતા વધુ છે. એટલે આ કિસ્સામાં પુરુષનું શરીર સંતૃપ્ત થઈ જાય છે. મતલબ, તેને સંભોગનું આકર્ષણ હવે નથી રહેતું. પણ સ્ત્રીનો પ્રાણ તે પુરુષ કરતા વધુ હોવાથી તેના શરીરને સંપૂર્ણ સંતૃપ્તતા નહીં મળે. તેનો બાકી વધતો અસંતૃપ્ત પ્રાણ તેને હજી બીજા પુરુષથી પ્રેમ અનુભવડાવશે અને તેનાથી મિલન કરવા પ્રેરશે. એવું જ વધુ પ્રાણ ધરાવતા પુરુષને ઓછો પ્રાણ ધરાવતી સ્ત્રી સાથેના મિલન પછી થશે. આવા અસમાન પ્રાણ ધરાવતા પતિ-પત્નીમાં જેમનો પ્રાણ ઓછો છે તે જો પોતાના જીવનસાથી પ્રત્યે નિસ્વાર્થ સમર્પિત પ્રેમમાં જીવન વિતાવે તો તેમનો આત્મા વધુ પ્રાણ ધરાવતા તેમના જીવનસાથીમાં થઈ જાય છે અને તે વધુ પ્રાણવાળા જીવનસાથીનો આત્મા હજી વધુ વિકસિત બની ઉપરના ચક્રો પર સ્થિર થાય છે. એ રીતે જો એકસમાન પ્રાણ ધરાવતા પતિ-પત્ની વચ્ચે સંભોગ થાય તો તે બંને એકબીજા પ્રત્યેના કે કોઈપણ સ્ત્રી-પુરુષ પ્રત્યેના શારીરિક આકર્ષણથી મુક્ત થાય છે. તેમના ત્રણ પરિમાણો પૂર્ણપણે એકબીજાથી એક થઈ જાય છે, જે સાંસારિક રીતે મહત્તમ મિલનની સ્થિતિ છે. પણ આવા સ્ત્રી-પુરુષોમાં પણ બાકીના સાત પરિમાણો અસંતૃપ્ત હોવાથી જીવનની યથાર્થતા અંગેના અને સંસારના સત્ય અંગેના સવાલો સતત પ્રબળ બનતા જાય છે. મેં લખેલી લઘુકથા શૃંખલા વિદેહીમાં દુર્ગાદાસ અને વિદેહી આવા જ એકસમાન પ્રાણ ધરાવતા પતિ-પત્ની છે, જેમાં લગ્નના નવ વર્ષ પછી દુર્ગાદાસ શારીરિક રીતે તો સંતૃપ્ત થઈ જાય છે પણ સંસારના સત્ય માટેની તેની શોધ પ્રબળ બની જાય છે અને તે સન્યાસ લઇ લે છે.

            આમ, માનવજીવનના બે પહેલું છે. એક ભૌતિક જે તેના ત્રિપરીમાણીય શરીર સાથે જોડાયેલું છે અને બીજું આત્મીય જે તેના કુલ દસ પરીમાણીય આત્માની સંતૃપ્તતા સાથે જોડાયેલું છે. સંભોગ ભૌતિક પહેલું સાથે જોડાયેલી ક્રિયા છે, પ્રેમ આત્મીય પહેલું સાથે. પણ આપણે સ્ત્રી-પુરુષોના સંબંધથી રચાતો સમાજ મોટાપાયે પહેલા ભૌતિક પહેલું પર ઉભો કર્યો છે. આપણે હજી સ્ત્રી-પુરુષ વચ્ચેના પ્રેમને અનિષ્ટ સમજીએ છીએ અને લગ્ન જીવનમાં પ્રેમ કરતા વધુ સામાજિક પ્રતિષ્ઠા, જાતી અને પેઢી વધારવા છોકરો પેદા કરવાના એક સાધન તરીકે લગ્નો કરાવીએ છીએ. આ આખા કિસ્સામાં ભૌતિક પહેલું જ બહાર આવે છે. પ્રેમ હોય કે ન હોય શરીરની કેમેસ્ટ્રીના કારણે સંભોગ દરમિયાન આનંદ પણ અનુભવાય છે અને બાયોલોજીના કારણે સંભોગથી સંતાન પણ પેદા થઈ જાય છે. પણ સમય સાથે સાથે સંભોગનો આનંદ ઘટતો જાય છે કારણ કે મનુષ્ય સામેવાળા પાત્રના દસ પરિમાણોવાળા આત્માથી આકર્ષાઈને સંભોગ કરવા જાય છે ત્યારે તેના ત્રણ પરિમાણોમાં બનેલા ચામડાના શરીરને અથડાઈને પાછો ફરે છે. એ શરીરથી આગળ વધી નથી શકતો અને તેના આત્માના સાત પરિમાણો દરેક વખતે અધૂરા પાછા આવે છે. આ કારણે મનુષ્યને તે સામેવાળું પાત્ર હવે માત્ર એક ચામડાનો ભૌતિક પદાર્થ લાગે છે. આ રીતે તે સ્ત્રી-પુરુષ એકબીજાના શરીરથી ઉબવા લાગે છે. આમ, હવે તેમને સાથે જોડી રાખવામાં સંભોગનું પરિબળ માઇનસ થઈ જાય છે. પ્રેમ થવા દેવાનો તો ક્યારેય અવસર તેમને અપાયો જ નહોતો. બાકી રહે છે બાળકો, સામાજિક રીતરિવાજ, પૈસા અને પ્રતિષ્ઠા માટેની દોડ અને તે મેળવ્યા પછીનો દંભ. એ બધું પણ ઓછું પડે તો વળી લોકો દેશભક્તિ અને ધર્મયુદ્ધમાં પોતાનું ઇન્વેસ્ટમેન્ટ કરી પોતાના મનને નવા મહત્વ આપતા વિષયો આપતા રહે છે. પણ કેટલાક વધારે પ્રાણ ધરાવતા લોકો આ બંધન, નિરસતા અને બનાવટ સહન નથી કરી શકતા. તે હજી એ આનંદ મેળવવાને પોતાનો અધિકાર સમજતા હોય છે. એટલે એ સામાજિક નિયમો અને સભ્યતાના ઢાંચા સામે જ બંડ પોકારી અન્ય સ્ત્રી કે પુરુષ સાથે મિલન કરવા જાય છે. એ આશાએ કે કદાચ અહીંયા સંતૃપ્તતા મળી જશે. પણ એ મિલન પણ શારીરિક સંભોગના માર્ગે જ કરવાનો પ્રયાસ થાય છે અને ત્યાં પણ એજ ચામડાનું શરીર વચ્ચે આવી જાય છે. ધીરે ધીરે તે એ બીજા સ્ત્રી કે પુરુષોથી પણ ઉબી જાય છે અને એટલો જ અસંતૃપ્ત રહે છે. આવા લોકો મોટાભાગે પાંચમા ચક્ર પર પહોંચેલા બુદ્ધિજીવીઓ હોય છે જે છઠ્ઠા ચક્ર પર પહોંચીને જણાતા દિવ્ય પ્રેમના સત્યથી અજાણ હોય છે. એટલે આવા લોકો નિયમોમાં જકડાયેલા રહીને બનાવટી અને દમનકારી જીવન જીવવું એના કરતાં મુક્ત સેક્સનું જીવન જીવવું એવી હિમાયત કરતા થઈ જાય છે. તેમની વાતો ‘આંખો બંધ કરીને સમાજના નિયમો પાળવા એજ ધર્મ છે’ એવું કહેનારા શરૂઆતી ચક્રો પરના મૂઢ વ્યક્તિઓની વાતોથી હંમેશા વધુ આકર્ષક અને શક્તિશાળી લાગે છે, પણ તે અર્ધ સત્ય હોય છે જે મુર્ખતાથી પણ વધુ ખતરનાક છે. અને જેમ જેમ આપણે વિકસી રહ્યા છીએ એમ વધુને વધુ લોકો આધુનિક શિક્ષણ મેળવી વિકસિત થઈ પાંચમા ચક્રની એ બુદ્ધિજીવીતા સુધી પહોંચશે અને તેમ તેમ સમાજ એવા મુક્ત સેક્સની હિમાયત કરનારા અને એ રીતે જીવતા લોકોથી ભરાતો જશે. આવા સમયે જરૂર હશે સંપૂર્ણ સત્ય જાણેલા કૃષ્ણ જેવા આત્મજ્ઞાની મનુષ્યોની જે સમાજને પ્રેમનું દમન કરી લગ્નની ગોઠવણો કરનારા જડ લોકોથી અને મુક્ત સેક્સની હિમાયત કરનારા અર્ધજ્ઞાનીઓથી (psuedo-intellectuals) બચાવી સત્યનો મધ્યમાર્ગ સ્થાપે. અને એ મધ્યમાર્ગ છે – મુક્ત પ્રેમનો.

પુનર્ગઠન:

દરેકને લવ એટ ફર્સ્ટ સાઈટ નથી થતા. મોટાભાગના કિસ્સામાં સમાન સ્થિતિના (યાદ રહે સમાન વિચારો કે સમાન સ્વભાવ જરૂરી નથી) આત્મા અમુક સમય સુધી એકબીજાના સાનિધ્યમાં રહે એટલે તેમના આત્મા એકબીજા તરફ વહેવાનું શરૂ કરી દે છે. આત્માના આ વહેવાના ગુણને જ પ્રેમ કહે છે. એટલે એરેન્જ મેરેજ કરવામાં આવે તોપણ સ્ત્રી-પુરુષે પોતાને એકબીજા સાથે પ્રેમ ન થાય ત્યાં સુધી સંભોગ અને સ્પર્શ ટાળવો જોઈએ. જોધાબાઈને જ્યારે તેના પિતાએ રાજકીય કારણસર અકબરથી પરણાવી ત્યારે લગ્નની પહેલી રાતે જોધાએ અકબરને કહ્યું, ‘હું કોઈ યુદ્ધમાં જીતાયેલ વસ્તુ કે કોઈ રાજકીય ભેટસોગાદ નથી. હું તમને જાણતી નથી. મારા હૃદયમાં તમારા માટે હજી કોઈ જગ્યા નથી. હું ચાહું છું તમે મને સ્પર્શ ત્યારે જ કરો જ્યારે મને તમારાથી પ્રેમ થાય.’ કહેવાય છે કે અકબરે જીધાબાઈની વાત માન્ય રાખી અને તેમનું દિલ જીતવા અનેક પ્રયાસો કર્યા. એક મત પ્રમાણે અકબરના ધર્મસહિષ્ણુ નિર્ણયોમાં જોધાબાઈને ખુશ કરવાનું પરિબળ પણ મહત્વનું હતું. તો આજ શ્રેષ્ઠ છે. ભલે કોઈ સુંદર સ્ત્રી કે વ્યક્તિત્વશાળી પુરુષને તમારા જીવનસાથી તરીકે રાતોરાત તમારા બેડરૂમમાં તમને આપી દેવાયો, પણ તેને સ્પર્શ કરવાનો અધિકાર તમને લગ્ન નથી આપતું. તેને સ્પર્શ કરવાનો અધિકાર તમને પ્રેમ આપે છે. જો તમને તેનાથી પ્રેમ છે તોજ તમે તમારી પત્ની કે પતિને સ્પર્શ કરી શકો છો, ખાલી કારણ કે એક શરીર તમને સમાજની સ્વીકૃતિ સાથે રાતોરાત ભોગવવા આપી દીધું છે એટલે તમે એના સાથે કંઈ પણ કરી શકો આ જડ, વાસનાગ્રસ્ત અને તમોગુણી સમાજનું પ્રતિબિંબ છે. ટૂંકમાં, “કોઈપણ સ્ત્રી કે પુરુષથી શારીરિક મિલન કરવાનો અધિકાર તમને ત્યારે જ છે જ્યારે તેને જોવાથી તમારા જનીનઅંગો ઉત્તેજિત થતા બંધ થઈ જાય અને હૃદયમાં ચરેરાટ માચાવતી પીડા શરૂ થઈ જાય.” એ પ્રેમની શરૂઆત છે. તમારા વિચારો અને આત્મા એકમેક સાથે એટલા જોડાઈ જાય કે જુદા રહેવામાં હૃદય દુખવા લાગે ત્યારે ઈશ્વર તમને સંભોગની મંજૂરી આપે છે. ત્યારે તે સંભોગ સાંસારિક વાસના ન બનતા, બે આત્માઓનું મિલન બને છે. આ આદર્શ તરફ કમસેકમ હવેની પેઢી જરૂર પ્રયાણ કરે.

            હવે, લગ્ન પછી અન્ય વ્યક્તિથી થતા પ્રેમને નિભાવવાનો માર્ગ. આપણા સમાજની રૂઢિ મુજબ ઘણીવાર લોકોને તેમની પસંદ જાણ્યા વિના કોઈથી પરણાવી દેવામાં આવે છે. અને આવા સંજોગોમાં કેટલાક લોકો પોતાનાથી ઘણી નીચેની સ્થિતિના જીવનસાથીથી જોડાઈ જાય છે જ્યાં નૈસર્ગીક પ્રેમ થવો શકય નથી હોતો. આવા લોકોને ઘણીવાર લગ્ન બહાર તેમના સમકક્ષ કોઈ વ્યક્તિથી પ્રેમ થઈ જાય છે જે તેમના આત્માના શૂન્યવકાશને ભરે છે. તો કેટલાક સ્વતંત્ર લોકો પણ જીવનના ઘણા સમય સુધી પ્રેમની શોધમાં રહે છે. પણ લાંબા સમય સુધી તે ન મળતાં એકસમયે તે સ્વીકારી લે છે કે આ એક કલ્પના છે, વાસ્તવિક જીવનમાં જે સારી ચોઇસ મળે એ સ્વીકારી લેવી જોઈએ. ઘણીવાર એવું બને છે કે આવા લોકો પોતાની કલ્પનાથી કોમ્પરોમાઇઝ કરીને લગ્ન કરી લે પછી તેમને કોઈ અન્ય વ્યક્તિ રૂપે તે પ્રેમ મળે છે જેની તેમને શોધ હતી. તો કોઈવાર આગળ આપણે વિજ્ઞાન જાણ્યું તેમ કોઈનો પ્રાણ તેના જીવનસાથીના પ્રાણથી ઘણો વધુ હોય તો તેને તેના જીવનસાથી સાથે સાથે બીજા કોઈથી પણ પ્રેમ થાય છે. આ ત્રણેય કિસ્સામાં તે વ્યક્તિને લગ્નજીવનના કાયદા બંધન લાગવા લાગે છે અને જે સભ્યતા કે સમાજ તેમને તેમના પ્રેમને મેળવતા અટકાવે છે તે તેના જ દુશ્મન બની જાય છે. એક રીતે જોવા જઈએ તો હિન્દૂ ધર્મમાં જેટલા પણ બુદ્ધિજીવીઓ ડાબેરી વિચારધારા તરફ ધકેલાઈ જાય છે એમાં બે જ કારણો મુખ્ય છે. એક જાતિપ્રથામાં દલિતો સાથે અન્યાય અને બીજું વ્યક્તિગત પ્રેમ સંબંધોનો ધાર્મિક રૂઢીઓના કારણે થતો સામાજિક વિરોધ. આજ કારણ છે કે મોટાભાગના હિન્દૂ ડાબેરી મુક્ત સેક્સના આગ્રહી છે. પણ ઇસ્લામ ધર્મના ડાબેરી એવા નથી. કારણ કે ત્યાં પુરુષને ચાર સ્ત્રીઓ સાથે લગ્ન કરવાની છૂટ છે. એટલે પુરુષોના મોટાભાગના પ્રેમસંબંધો એટલામાં આવી જાય છે. પણ એમાં મહિલાઓની સ્થિતિ કચડાયેલી બને છે. આ કારણે ઇસ્લામમાં ડાબેરીઓ મોટાભાગે મહિલાઓની હાલતના વિરોધમાં બને છે કાં તો આતંકવાદના વિરોધમાં. એટલે આપણે જે પણ માર્ગ શોધવાનો છે એ સ્ત્રી-પુરુષ માટે સમાન હોવો જરૂરી છે. અને એ માર્ગ છે કૃષ્ણનો મહારસ, જે મુક્ત પ્રેમનો ઉત્સવ છે.

            મહારાસ મુજબ, મનુષ્ય દુનિયાના દરેક મનુષ્યને પ્રેમ કરી શકે છે, પણ એ પ્રેમનું કેન્દ્ર કે સ્ત્રોત કોઈ એક જ વ્યક્તિ હોય છે. મહારાસમાં રાધા કૃષ્ણના પ્રેમનું કેન્દ્ર છે જેના પ્રત્યેના પોતાના પ્રેમને કૃષ્ણ સમગ્ર માનવજગત તરફ વિસ્તારે છે. આ વાત કૃષ્ણના મહારાસમાં રાધાને કેન્દ્રમાં અને બાકી તમામ ગોપીઓને પરિઘ પર બતાવીને રજૂ કરાઈ છે. આજ એ મુખ્ય રચના છે જ્યાં સુધી આ માનવસમાજને પહોંચવાનું છે. પ્રેમ સૃષ્ટિનું સત્ય છે, જ્યારે લગ્ન સંસારનું માત્ર એક ક્રિયાકાંડ. પ્રેમ રૂપી સત્ય લગ્ન પહેલા ઘટે તો સાચું અને લગ્ન પછી ઘટે તો પાપ એવું નથી હોતું. પ્રેમ ક્યારેય કોઈપણ સાથે થઈ શકે છે. તે જ્યારે જેનાથી પણ થાય છે તે વ્યક્તિ તમારા પ્રેમનું કેન્દ્ર બની જાય છે. એ તમારા પ્રેમનો સ્ત્રોત બની જાય છે. જગતને આપવા માટે તમારામાં પ્રેમ એ સ્ત્રોતમાંથી આવે છે. જો એ વ્યક્તિ તમારા અસ્તિત્વમાંથી નીકળી જાય તો દુનિયામાં કોઈને પણ પ્રેમ આપવાની તમારી ક્ષમતા ક્ષીણ થઈ જાય. હવે તમે દુનિયામાં જેને પણ પ્રેમ આપો છો એ તે કેન્દ્રરૂપી વ્યક્તિ પ્રત્યેના પ્રેમને જ આગળ વિસ્તારીને આપો છો.

            આમ,લગ્ન પછી અન્ય વ્યક્તિથી પ્રેમ થાય ત્યારે તે વ્યક્તિ મનુષ્યના પ્રેમનું કેન્દ્ર બની જાય છે અને તેનો જીવનસાથી તેના અસ્તિત્વનું કેન્દ્ર બની જાય છે. જીવનસાથી રૂપે તેના અસ્તિત્વનું કેન્દ્ર એ સ્થાન છે જ્યાં તેનો પ્રાણ ત્રીપરિમાણીય શરીર મારફતે જીવનસાથીના પ્રાણમાં જોડાયેલો છે. તે મનુષ્યના ભૌતિક જીવનનું કેન્દ્ર છે, જ્યારે જે વ્યક્તિથી પ્રેમ થયો છે તે હવે તે મનુષ્યના આત્મીય જીવનનું કેન્દ્ર બને છે. આવા મનુષ્યે શરીરના પ્રાણથી જોડાયેલા પોતાનાથી ઓછો પ્રાણ ધરાવતા જીવનસાથીને પોતાના પ્રાણમાં સાચવી રાખવાનો છે, જેથી તે જીવનસાથીનો તેના આત્મામાં મોક્ષ થઈ શકે. અને બીજી બાજુ તેને જેનાથી પ્રેમ છે તેના પ્રત્યેના પ્રેમને શરીરની સીમાઓથી બહાર રહીને સતત ગાઢ બનાવે જવાનો છે, જેથી પોતાના એ પ્રેમના કેન્દ્રમાં તે પોતાનો મોક્ષ મેળવી શકે. આ રીતે મહારાસની આ વ્યવસ્થા એકસાથે ત્રણ, ચાર કે તેથી વધુ આત્માઓની એક આખી શૃંખલાને એક આત્મા બનાવી મોક્ષ આપી શકે છે. અને એજ સૃષ્ટિમાં ફેલાયેલા બ્રહ્મનું લક્ષ્ય છે. આત્મારૂપી પોતાના ટુકડાઓને સતત જોડતા રહી આખરી એક્ત્વ ધારણ કરવું. તો મહારાસના આ આખરી માર્ગમાં પ્રેમના કેન્દ્ર તરફ શરીરની સીમાઓથી ઉપર ઉઠીને પ્રેમ કેવીરીતે વ્યક્ત કરવો તે સમજીએ.

            જીવનની કોઈપણ ક્ષણે જ્યારે પ્રેમ થાય ત્યારે પ્રેમને વ્યક્ત કરવાના બેજ સાચા માર્ગ છે. એક સંગીત, અભિનય અને નૃત્યનો કલાત્મક માર્ગ અને બીજો મિત્રતારૂપી વ્યવહારિક માર્ગ. જેમ બે મિત્રો વચ્ચે ઓછામાં ઓછા રહસ્યો, અહમ અને ભેદ હોય તેમ તેમની મિત્રતા ગાઢ હોય છે. મતલબ, તેમના આત્માની એકતા એટલી વધારે છે. આમ, મિત્રતા એ કોઈ સંબંધ નથી. તે પ્રેમ વડે આત્માઓનું મિલન કરાવવાનો એક વ્યવહારિક માર્ગ છે. એજ રીતે સંગીત પણ મનુષ્યના ચક્રોની ઉર્જાને એક સ્વર અને એક લયમાં જોડે છે. અને આપણે જાણ્યું કે ચક્રો જ મનુષ્યના આત્માના પરિમાણો છે. આમ, સંગીત અને તેના સાથે થતો અભિનય અને નૃત્ય બે આત્માઓને જોડવાનું કાર્ય કરે છે. મિત્રતા અને સંગીત આ બેજ એ માર્ગ છે જ્યાં પ્રેમીઓના મિલન વચ્ચે તેમનું ત્રણ પરિમાણોનું ચામડાનું શરીર નથી આવતું. એટલે એ જ માર્ગે પ્રેમીઓના આત્માના તમામ દસ પરિમાણો એકબીજા સાથે એક થઈ શકે છે. અને એજ માર્ગ રાધા અને કૃષ્ણએ પણ અપનાવ્યો હતો. કૃષ્ણની મુરલીનું સંગીત અને રાધા-કૃષ્ણના રાસનું નૃત્ય. આ રીતે શરીરની સીમાઓથી ઉપર વ્યક્ત થતો પ્રેમ જ બે આત્માઓનો એકબીજામાં મોક્ષ કરાવે છે. તો આ મહારાસના માર્ગમાં પ્રેમીઓના શરીરો કઈ સીમા સુધી એકબીજાને સ્પર્શી શકે છે..?

            સંગીત અને મિત્રતાના માર્ગે પ્રેમ વ્યક્ત કરતા પ્રેમીઓ તેમના શરીરોનો ઉપયોગ બસ એકબીજાને પ્રેમથી ભેટી લેવા માટે અને એકબીજાને ભેટીને પ્રેમ સમાધિમાં લિન રહેવા માટે જ કરે છે. એ સ્થિતિમાં તેમના શરીર એકબીજા માટે ઇશ્વરની મૂર્તિ સમાન હોય છે, જેના અંગો-ઉપંગો વચ્ચેનો કોઈ ફરક પ્રેમીઓને નજરે નથી આવતો. એતો બસ બે ઈશ્વરની મૂર્તિઓની એકબીજા સાથે લાગેલી સમાધિ છે. શરીરની સીમાઓથી ઉપર ઉઠીને વ્યક્ત થતો આ દિવ્ય પ્રેમ પ્રેમીઓને એકબીજા માટે ઈશ્વર બનાવી દે છે. આ સિવાય તિબેટીએટન બુદ્ધિઝમમાં વ્યક્તિને મળતી વખતે ‘હાય’ અને દૂર જતી વખતે ‘બાય’ કહેવાની એક આધ્યાત્મિક રીત છે. આ બંને પ્રસંગે તેઓ પોતાના લલાટ એકબીજા સાથે ટેકવી આંખો બંધ કરી પોતાનો પ્રેમ વ્યક્ત કરે છે. લલાટ મનુષ્યના છઠ્ઠા ચક્રના સ્થાને આવેલું છે જે બુદ્ધિ સાથે જોડાયેલું છે. જ્યારે નીચેના પાંચ ચક્રો શરીરની પાંચ ઇન્દ્રિયો સાથે જોડાયેલા હોય છે. બુદ્ધિ પાંચેય ઇન્દ્રિયોથી ઉપર રહીને તેમનું નિયમન કરે છે. આથી, કોઈપણ મનુષ્ય અન્ય વ્યક્તિ પ્રત્યે પોતાનો ઇન્દ્રીયાતીત પ્રેમ દર્શાવવા માટે બુદ્ધિ સાથે સંકળાયેલ છઠ્ઠા ચક્રના સ્થાને એટલે કે લલાટ પર ચુંબન કરે છે. લલાટથી નાકના ટેરવા સુધીનો ભાગ છઠ્ઠા ચક્રના વિસ્તારમાં આવે છે. હોઠના સ્થાનેથી પાંચમા ચક્રની સીમા શરૂ થાય છે. એટલે કે ત્યાંથી શરીરની ઇન્દ્રિયોની સીમા શરૂ થાય છે. આથી, હોઠ પરનું ચુંબન મનુષ્યને સામેવાળા વ્યક્તિના શરીરની સીમમાં લઇ જાય છે. મનુષ્ય આત્મસંયમ ન દર્શાવે તો તે સીધો સંભોગ તરફ ચાલ્યો જાય છે જે પ્રેમ માટે અનિષ્ટ છે. ઇન્દ્રીયાતીત પ્રેમના માર્ગમાં હોઠ પરનું ચુંબન એક જ સમિકરણમાં યોગ્ય મનાય છે. જો એક પરણિત વ્યક્તિ પોતાના જીવનસાથી સિવાય જે વ્યક્તિથી પ્રેમમાં હોય તે વ્યક્તિ જો ક્યારેય સેક્સ ન કરેલી હોય, મતલબ કે જો તેના પ્રાણમાં કોઈ બીજાના શરીરની સમાધિ ન લાગેલી હોય અને જો તે વ્યક્તિને પણ તે પરણિત વ્યક્તિથી પ્રેમ હોય તો તે બંને પોતાના પ્રેમના આખરી ચરણમાં એકબીજાના હોઠ પર એક અને માત્ર એક જ હળવું ચુંબન કરી શકે છે. ત્યારબાદ તેમને ફરી પોતાના પ્રેમને છઠા ચક્રના સ્થાને એટલે કે લલાટ પર કેન્દ્રિત કરીને સંગીત અને મિત્રતાના માર્ગે પ્રેમ નિભાવવાનો શરૂ કરી દેવાનો છે. આ એક જ કિસ્સામાં હોઠ પરનું એક અનન્ય હળવું ચુંબન યોગ્ય ગણાયું છે.

            બેમાંથી એક વ્યક્તિ અપરણિત હોય ત્યારે આ છૂટ એટલા માટે અપાય છે કારણ કે મનુષ્યના શરીરની ઉર્જા પુરુષ અને સ્ત્રી એ બંને પ્રકૃતિઓમાં અભિવ્યક્ત થયેલી હોય છે. શરીરનું એક ચક્ર પુરુષ પ્રકૃતિ દર્શાવે છે તો તે પછીનું ચક્ર સ્ત્રી પ્રકૃતિ. પુરુષ અને સ્ત્રી શરીરોમાં તેમના ચક્રોની આ પ્રકૃતિ વિરોધી હોય છે. એટલે મનુષ્યનો ચહેરો બે ચકરોની અસર ધરાવે છે, પાંચમા અને છઠા. આ બંને ચક્રો શરીરમાં રહેલી ઉર્જાની બે વિરોધી પ્રકૃતિઓ ધરાવે છે. પરણિત વ્યક્તિ જેણે સેક્સ કરેલો છે તેના શરીરમાં બીજા કોઈના શરીરનો રેકોર્ડ હોવાથી તે શરીરની બંને પ્રકૃતિઓ સંતૃપ્ત થયેલી હોય છે. બસ તેનો પ્રાણ જ અસંતૃપ્ત હોઈ શકે છે. અને પ્રાણ પ્રેમથી સંતૃપ્ત થઈ જાય છે એટલે તેવા પરણિત વ્યક્તિ સાથે છઠા ચક્રના સ્થાન પરથી જ ઇન્દ્રીયાતીત પ્રેમ વ્યક્ત કરાય છે. પણ જેના શરીરમાં કોઈ બીજા શરીરનો રેકોર્ડ નથી તે શરીરમાં પ્રાણ સાથે સાથે શરીરની આ બે વિરોધી પ્રકૃતિઓ પણ શાંત કરવાની જરૂર પડે છે. એટલે એવા વ્યક્તિ સામે સંગીત અને મિત્રતાના માર્ગે તથા છઠ્ઠા ચક્ર સુધીના સ્પર્શના માધ્યમે પ્રેમ દિવ્યતાની હદોમાં આવી જાય ત્યાર પછી તેના હોઠ પર એક હળવું ચુંબન કરી પાંચમા ચક્રની પ્રકૃતિને શાંત કરી દેવાય છે. શરીરની બીજી પ્રકૃતિ પહેલાથી જ છઠા ચક્ર એટલે કે લલાટ પરના સ્પર્શ અને ચુંબનથી સંતૃપ્ત થઈ ચૂકી હોય છે. ઇન્દ્રીયાતીત પ્રેમમાં શરીર સ્પર્શની બાબતમાં મળતી આ છેલ્લી છૂટ છે. તેનાથી આગળ વાસના શરૂ થાય છે. જો તે બંને પ્રેમી પણ એકવાર ચુંબન કર્યા પછી ફરી ચુંબન કરવા માંગે તો તે પ્રેમ વાસનાની સીમમાં પ્રવેશી ચુક્યો છે એવું મનાય છે.

            હોઠ પરનું એ એકમાત્ર ચુંબન પ્રેમિ કે પ્રેમિકાના શરીરની બીજી રહી ગયેલી પ્રકૃતિને શાંત કરી તેના આત્માને શરીરની સીમામાંથી બહાર લાવવા કરવામાં આવે છે. કૃષ્ણએ ગોપીઓને અને રાધાને કરેલું ચુંબન આવું જ ચુંબન હતું. સન્યાસી જીવનની શરૂઆતમાં કૃષ્ણ અને ગોપીઓના મહારાસને ન સમજી શકનારા અને આજીવન બ્રહ્મચારી રહેલા સ્વામી વિવેકાનંદે પોતાના આખરી વર્ષોમાં ‘ભક્તિ’ વિશેના ભાષણમાં કહ્યું હતું કે ‘જ્યારે હૃદયમાં આત્મા પ્રત્યેનો દિવ્ય પ્રેમ ન હોય અને આંખોમાં બસ ઇન્દ્રિયોથી ઉત્પન્ન થયેલી સાંસારિક વાસના હોય ત્યારે આજીવન શરીર સુખ માનીને પણ સ્ત્રી-પુરુષ એક આત્મા નથી બની શકતા. પણ જ્યારે હદયમાં એ ઇન્દ્રીયાતીત આત્મીય પ્રેમ હોય ત્યારે અધરો પરનું એક ચુંબન, માત્ર એક ચુંબન પણ બે આત્માઓને એકબીજામાં મોક્ષ આપી દે છે.’ પણ અહીં એક ફરક સમજવાનો છે. જો બંને વ્યક્તિઓ એકબીજાના પ્રેમમાં હોય તોજ તે બંને વચ્ચે આ અનન્ય ચુંબન યોગ્ય ગણાય છે. જો બેમાંથી કોઈ એકને જ પ્રેમ હોય અને બીજી વ્યક્તિ ફક્ત તે પ્રેમની સ્વીકારક કે સમ્માન આપનાર હોય તો તે બંનેને હોઠ પરના પાંચમા ચક્રની સીમમાં પ્રવેશવાની પરવાનગી નથી. તેમના વચ્ચે પ્રેમની અભિવ્યક્તિ લલાટ પર ચુંબન કરીને, લલાટ ટેકવીને કે ભેટીને જ કરી શકાય છે. કારણકે એવી રીતે તો કોઈપણ સ્ત્રી કોઈ પરણિત પુરુષ સામે આવીને કે કોઈપણ પુરુષ કોઈ પરણિત સ્ત્રી સામે જઈને પ્રેમની કબૂલાત કરી તેને હોઠ પર ચુમવાની કોશિશ કરે. એ કિસ્સામાં પ્રેમ વ્યક્ત કરનારને સામેવાળા વ્યક્તિના ફક્ત લલાટ સુધી જ સ્પર્શ કરીને પ્રેમ વ્યક્ત કરવાની છૂટ છે. બાકીની પ્રેમની અભિવ્યક્તિ મિત્રતા અને સંગીતથી થવી જોઈએ. જ્યારે બંને વ્યક્તિઓને એકબીજાથી પ્રેમ હોય અને જ્યારે તે બંનેમાંથી કોઈ એક કે બંને સેક્સ કર્યા વિનાના હોય ત્યારે જ હોઠ પરનું તે અનન્ય હળવું ચુંબન સત્યનો માર્ગ ગણાય છે.

            તો આ છે મહારાસનો એ દિવ્ય માર્ગ જે ના આજના સમાજની જેમ પ્રેમનું દમન અને તિરસ્કાર કરે છે ના તે એ અર્ધજ્ઞાની ડાબેરીઓની જેમ મુક્તસેક્સના વિનાશક મૃગજળ તરફ આગળ વધે છે. મહારાસ માનવસમાજનો એ મધ્યમાર્ગ છે જે પ્રેમરૂપી આખરી સત્યને દરેક મનુષ્યના જીવનમાં ધબકતું કરી દેશે. આજ એ સામાજિક વ્યવસ્થા છે જે માનવસમાજને ફરી સતયુગમાં લઇ જશે, જ્યાં પ્રેમ અને મોક્ષ સમાજજીવનનું કેન્દ્ર છે. જો ક્યારેય એ ડાબેરીઓ અને અન્ય કહેવાતા બુદ્ધિજીવીઓની મુક્ત સેક્સની અપીલ શક્તિશાળી બનતી લાગે અને તેમના વિરોધમાં આજના એજ જડ રૂઢિવાદીઓ ઉભેલા દેખાય તો સમજી લેજો મહારાસની આ વ્યવસ્થાને સ્થાપવાનો સમય આવી ચુક્યો છે. આ મધ્યમાર્ગ જ એ બંનેને શાંત કરી વાસના અને જડતાના સ્થાને પ્રેમથી ભરી શકશે.